U kulturnom dodatku današnjeg (14. avgust 2010) izdanja lista Politika, objavljen je prikaz nove monografije jednog od svakako najboljih domaćih majstora fotografije Dragana Bosnića. U fotomonografiji pod nazivom “Čudesna Srbija: geografija zaogrnuta mitom” (Mladinska knjiga), nalazi se mnoštvo fotografija neobičnih krajolika i prastarih zdanja sa prostora cele Srbije. Osobenost ove monografije u odnosu na slična izdanja koja možemo pronaći u domaćim knjižarama je ta što se u “Čudesnoj Srbiji” pored svake fotografije nalazi i kratak zapis vezan za neki mit ili legendu prikazanih staništa. Izdavač ovu luksuzno opremljenu knjigu na 528 strana velikog formata (24x32cm) vidi kao više knjiga u jednoj, tvrdeći da se “Čudesna Srbija” može posmatrati: kao geografska i istorijska čitanka, prirodnjački priručnik, etnološki dokument, putopis i turistički vodič.

 

Čudesna Srbija: geografija zaogrnuta mitom

Monografije

Ilustrovana monografija “Čudesna Srbija” nastala je tokom decenije “hodočašća” njenog autora, poznatog beogradskog fotografa Dragana Bosnića, s kamerom i beležnicom, a upravo je objavljena u izdanju “Mladinske knjige” iz Beograda.

Na 528 stranica velikog formata odabrani su najzanimljiviji prizori više od sto lokaliteta Srbije, malo poznatih njenim urbanim stanovnicima. Uz svaku odrednicu upisani su i nenametljivi komentari i utisci koji prerastaju u minijaturne etnoskice. U njima su zabeležena lokalna predanja i tumačenja nastanka i prošlosti ovih staništa. Kao ono o tome kako su kamenu kapiju na reci Prerast stanovnici okoliša od davnina smatrali slavolukom bogova, dok za Kamene kapije Vratne u istočnoj Srbiji postoji uvreženo verovanje da kroz njih demoni žele da potope Srbiju, ali ih “rusalje”, žene koje se bore protiv nečastivih, sprečavaju u tome…

Nije se ovaj pasionirani snimatelj zadržavao samo na mestima koja su već proglašena “prirodnim lepotama” i kao takva zaštićena od strane države. Mnoga od tih su, je li, počesto nezanimljiva običnom čoveku, dok planine u koje ljudska noga nije kročila liče na “ovozemaljsku verziju edena”: “Sveti gaj na tri Morave”, Đavolja varoš, Vražija planina, “Crvene stene malog Kolorada” u živopisnom vestern krajoliku Stare planine, ruševine srednjovekovnog Koznika, “medeno” selo Kamenovo u kojem svaka devojka u miraz nosi košnice, ornitološka blaga Golije i drugih vrleti, pećine i visovi, kanjoni, klisure, ritovi… oneobičeni veštim i vazda nemirnim objektivom kamere, daju ovim slikama Srbije poetičnu, bajkovitu snagu. Otud i pridev “čudesna” u naslovu ove neobične antologije globalizmom i 21. vekom netaknutih krajolika Srbije.

Više od hiljadu fotografija demistifikuje Srbiju po “horizontali” i “vertikali”, zumirajući izbliza njena “riplijevska” čuda prirode. Ili, drevne naslage paganskih i srednjovekovnih svetova, čije zidine, iz ptičije perspektive, nalikuju hijeroglifima “vanzemaljaca”. Ili, sedimentarni pećinski svet u kojem, kao u Topića pećini, obitava geološki fenomen “bigrenih kada”, zaogrnut mitom o čudesnom ćupu sa zlatom koji još uvek sija i svetluca na njenom dnu.
“Prvo vas privuku stari manastiri i utvrđenja, slikovita ili pusta sela… S vremenom otkrijete da tragovi ljudskih ruku na ovim prostorima ne traju dugo”, zapisao je Bosnić u uvodnom slovu “Putevi pored znakova”. “Zato sam pratio postojanije znake: mirne I nemirne reke, šume koje povijaju vetrovi, planine koje urušavaju bujične vode i ljudske priče koje se menjaju od sela do sela, a ostaju uvek iste.

Autentičnu vodenicu, vodeničara i vampira Save Savanovića video sam u šest sela u različitim delovima Srbije. Poneki krajevi se diče da je kod njih Savina sestra ili neko od dalje familije držao vodenicu. Dve planine se spore oko Miloša Obilića, i pričama i toponimima koji nepobitno dokazuju njegovo prisustvo i poreklo…”

Dragan Bosnić (1950) objavljivao je reportaže u prestižnim časopisima. Ilustrovana izdanja čiji je autor prevođena su na više svetskih jezika, a neka od njih pohranjena su i u fundusu Kongresne biblioteke u Vašingtonu.

V.R.