Iz štampe je izašla knjiga naučnih ogleda Putevima beskraja – Recepcija jugoslovenske fantastičke prozedr Marijane Terić, teoretičarke književnosti iz Nikšića, koja je ljubiteljima i proučavaocima fantastike poznata i kao autorka studije Književne opservacije (2021).
Objavljeno izdanje monografije Putevi beskraja, namenjeno crnogorskoj čitalačkoj publici, štampano je kao autorsko izdanje uz podršku Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta Crne Gore. Izdanje namenjeno čitalaštvu u Srbiji biće objavljeno uskoro pod etiketom beogradske izdavačke kuće Alma.
Studija Putevi beskraja tretira fantastiku u delima najznačajnijih jugoslovenskih pisaca druge polovine 20. veka. Reč je o prerađenoj doktorskoj disertaciji na temu „Recepcija fantastike u jugoslovenskim književnostima (1945-1990)“ odbranjenoj na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu pod mentorstvom prof. dr Save Damjanova i članova komisije, dr Bojana Jovića i prof. dr Željka Milanovića.
Knjiga predstavlja istraživački projekat koji implicira komparativno izučavanje fantastičke literature u srpskoj, hrvatskoj, crnogorskoj, bosanskohercegovačkoj i makedonskoj književnosti, odnosno književnostima na prostoru bivše Jugoslavije sa izuzetkom slovenačke.
Budući da je reč o književnostima srodnih jezika koje su delile prostornu povezanost i kulturnu istoriju, izbor književnih dela koja pripadaju fenomenu fantastike vezan je za autore sličnih poetičkih težnji. Odabrana dela se u monografiji posmatraju kroz prizmu savremenih teorijskih paradigmi i analiziraju u interkulturalnom kontekstu evropskog, ali i svetskog književnog kruga.
Studija komparativnim pristupom ukazuje na recepciju fantastike u jugoslovenskim književnostima identifikujući brojne inovacijske impulse nastale pod uticajem svetske literature, koji pokreću inovativna strukturna rešenja nepoznata jugoslovenskom čitalaštvu tog perioda.
Recenzent, Željko Milanović, vanredni profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, ističe da monografija Putevi beskraja pruža originalan naučni doprinos koji je važno prezentovati većem broju čitalaca. Toj proceni pridružuje se i prof. dr Zoran Živković ističući važnost studije Marijane Terić:
„Autorka se latila hvale vrednog poduhvata da osvetli jedno još nedovoljno proučeno područje kulture na ovim prostorima iz druge polovine dvadesetog veka – stasavanje fantastičke proze. Tek je u naše vreme postalo belodano da se na tom polju u pomenutom razdoblju odigrala svojevrsna revolucija – jedna književna vrsta uznapredovala je od marginalnog paraliterarnog žanra do matice visoke književnosti. Marijana Terić izvrsno je uočila i predočila ovo sazrevanje fantastike uopšte, a napose naučne fantastike, kojima danas više niko u akademskom svetu ne poriče samosvojnu vrednost“, kaže Živković.
Marijana Terić (1986, Nikšić) diplomirala je na Filozofskom fakultetu u Nikšiću – Odsjek za srpski jezik i južnoslovenske književnosti. Na istom fakultetu magistrirala je 2013. godine, stekavši time zvanje magistra nauke o književnosti. Doktor je društveno-humanističkih nauka (filološke nauke) na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu. Objavljuje radove za više stručnih i naučnih časopisa za književnost. Autorka je monografije Unutrašnja strana vremena (Fakultet za crnogorski jezik i književnost, Cetinje, 2016), Književne opservacije (2021) i „Putevima beskraja – Recepcija jugoslovenske fantastičke proze“ (2021/2022).
PUTEVIMA BESKRAJA – Marijana Terić
SADRŽAJ:
UVODNE NAPOMENE
I FANTASTIČKA KNJIŽEVNOST ‒ KNJIŽEVNOTEORIJSKA SAGLEDAVANJA 1. Pristupi proučavanju fantastike 2. Kratak pregled tipova fantastike 2.1. Postmoderna fantastika
II ULOGA I ZNAČAJ TEORIJE RECEPCIJE U NAUCI O KNJIŽEVNOSTI
III PREGLED KNJIŽEVNO-KRITIČKIH PUBLIKACIJA 1. Recepcija fantastike u hrvatskoj književnosti 2. Srpska fantastika u književnoj kritici 3. Fantastika u bosanskohercegovačkoj književnosti 4. Makedonska književnost u kritičkom ogledalu 5. Crnogorska književno-kritička sagledavanja fantastike 5.1. Slobodan Vukanović kao utemeljivač savremene crnogorske fantastike
V HISPANOAMERIČKA FANTASTIČKA LITERATURA 1. Horhe Luis Borhes kao model umjetničkoga stvaranja 2. Svijet Borhesovog djela 3. Sistem simbola u Borhesovoj prozi
VI FANTASTIKA U KRATKIM PROZNIM DJELIMA JUGOSLOVENSKIH PISACA 1. Poetička obilježja hrvatskih stvaralaca i recepcija njihovih djela 2. Lađa od vode Pavla Pavličića 2.1. „Lađa od vode“ kao programski tekst fantastičara 3. Proza Gorana Tribusona 3.1. Fantastička komponenta Tribusonove „Praške smrti“ 4. Hrvatska prozna preplitanja
VII MLADA SRPSKA KNJIŽEVNOST 1. Mlada srpska proza: kontroverze i književnokritički stavovi 1.1. Književna kritika: Tema broja „Mlada srpska proza ili proza razlike“ 2. Metapoetski diskurs i lavirintna proza Milorada Pavića 3. Pavić i postmoderni fantastički diskurs 4. Metaliteralna i intertekstualna struktura Pavićevog teksta 4.1. „Večera u krčmi Kod znaka pitanja“‒ povampireni tekstovi dvojice autora 5. Nonsensi i provokacije u prozi Save Damjanova
VIII FANTAZMAGORIJSKA SLIKA SVIJETA U PROZI MIODRAGA BULATOVIĆA 1. Pisac „s one strane zla“ 2. Satirično-fantastičko modelovanje svijeta u Bulatovićevoj prozi (recepcija zbirke pripovjedaka Đavoli dolaze i Vuk i zvono) 3. Fantastika, groteska, satira 4. Crnogorska književnost fantastičkog usmjerenja
IX „GENERACIJA SEDAMDESETIH“ U MAKEDONSKOJ LITERATURI 1. Kako se pišu priče (Noćni jaker Vlada Uroševića)
X EFEKAT ZAČUDNOSTI U PROZI IRFANA HOROZOVIĆA 1. Lavirintska struktura prozā Talhe ili šedrvanski vrt
