Studija predstavlja prerađenu doktorsku disertaciju koja je odbranjena na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu pod mentorstvom prof. dr Save Damjanova i članova komisije, dr Bojana Jovića i prof. dr Željka Milanovića. Njome se implicira komparativno izučavanje fantastičke literature u srpskoj, hrvatskoj, crnogorskoj, bosanskohercegovačkoj i makedonskoj književnosti
Odabrana dela se u monografiji posmatraju kroz prizmu savremenih teorijskih paradigmi i analiziraju u interkulturalnom kontekstu evropskog, ali i svetskog književnog kruga.
Studija komparativnim pristupom ukazuje na recepciju fantastike u jugoslovenskim književnostima identifikujući brojne inovacijske impulse nastale pod uticajem svetske literature.
Jedan od osnovnih ciljeva studije odnosi se na pronalaženje glavnih područja koja su bila inspiracija autorima fantastičke proze, kako bi se ukazalo na postojanje različitih recepcijskih ključeva i „horizonata očekivanja“ koja su uticala na poseban odnos autora prema fantastici.
Ovom naučnom monografijom je izvršena selekcija tema, motiva, postupaka, simbola i strategija u okviru fantastičke proze čime se fokus istraživanja usmerava na važnost ostvarivanja komunikacionog kanala delo – čitalac. Prikazani su pojedini tipovi fantastičke literature, koji se preispituju na konkretnim primerima. Predstavljene su dominantne poetike fantastičara, metatekstualne, autoreferencijalne osobenosti fantastičke proze.
U završnim poglavljima ponuđena je argumentacija načina na koji je pojava fantastičara sedamdesetih godina uticala na razvoj postmoderne književnosti na južnoslovenskim prostorima.
Zaključak studije sagledava razvoj fantastičke književnosti, njene sadržajne i stilske osobenosti, kompoziciona rešenja i alternativne postupke. Na osnovu uporedne analize dela iz susednih književnosti definiše status fantastike u nauci o književnosti danas i ukazuje na nove mogućnosti recepcije dela u 21. veku.
„Naučna monografija Putevima beskraja (recepcija jugoslovenske fantastičke proze) dr Marijane Terić pruža originalan naučni doprinos koji je važno prezentovati većem broju čitalaca. Tema ove monografije je naučno relevantna i recentna, formulisana jasno i precizno“, navodi prof. dr Željko Milanović vanredni profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu.
„Monografija Putevima beskraja sadrži pažljivo izabran predmet istraživanja, jasno definisane ciljeve i birani metodološki pristup. Rezultati istraživanja su faktografski tačni, prezentovani jasno i razumljivo, akademskim stilom, gramatički i pravopisno korektnim jezikom. Sva poglavlja monografije su zasnovana na relevantnim i aktuelnim referencama i pokazuju opsežnost i temeljnost poznavanja rezultata prethodnih istraživanja bliskih tema“, ističe Milanović.
Marijana Terić (1986, Nikšić) diplomirala je na Filozofskom fakultetu u Nikšiću – Odsjek za srpski jezik i južnoslovenske književnosti. Na istom fakultetu magistrirala je 2013. godine, stekavši time zvanje magistra nauke o književnosti. Doktor je društveno-humanističkih nauka (filološke nauke) na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu. Objavljuje radove za više stručnih i naučnih časopisa za književnost. Autorka je monografije Unutrašnja strana vremena (Fakultet za crnogorski jezik i književnost, Cetinje, 2016), Književne opservacije (2021) i Putevima beskraja – Recepcija jugoslovenske fantastičke proze (2021/2022).
SADRŽAJ:
UVODNE NAPOMENE
I FANTASTIČKA KNJIŽEVNOST ‒ KNJIŽEVNOTEORIJSKA SAGLEDAVANJA 1. Pristupi proučavanju fantastike 2. Kratak pregled tipova fantastike 2.1. Postmoderna fantastika
II ULOGA I ZNAČAJ TEORIJE RECEPCIJE U NAUCI O KNJIŽEVNOSTI
III PREGLED KNJIŽEVNO-KRITIČKIH PUBLIKACIJA 1. Recepcija fantastike u hrvatskoj književnosti 2. Srpska fantastika u književnoj kritici 3. Fantastika u bosanskohercegovačkoj književnosti 4. Makedonska književnost u kritičkom ogledalu 5. Crnogorska književno-kritička sagledavanja fantastike 5.1. Slobodan Vukanović kao utemeljivač savremene crnogorske fantastike
V HISPANOAMERIČKA FANTASTIČKA LITERATURA 1. Horhe Luis Borhes kao model umjetničkoga stvaranja 2. Svijet Borhesovog djela 3. Sistem simbola u Borhesovoj prozi
VI FANTASTIKA U KRATKIM PROZNIM DJELIMA JUGOSLOVENSKIH PISACA 1. Poetička obilježja hrvatskih stvaralaca i recepcija njihovih djela 2. Lađa od vode Pavla Pavličića 2.1. „Lađa od vode“ kao programski tekst fantastičara 3. Proza Gorana Tribusona 3.1. Fantastička komponenta Tribusonove „Praške smrti“ 4. Hrvatska prozna preplitanja
VII MLADA SRPSKA KNJIŽEVNOST 1. Mlada srpska proza: kontroverze i književnokritički stavovi 1.1. Književna kritika: Tema broja „Mlada srpska proza ili proza razlike“ 2. Metapoetski diskurs i lavirintna proza Milorada Pavića 3. Pavić i postmoderni fantastički diskurs 4. Metaliteralna i intertekstualna struktura Pavićevog teksta 4.1. „Večera u krčmi Kod znaka pitanja“‒ povampireni tekstovi dvojice autora 5. Nonsensi i provokacije u prozi Save Damjanova
VIII FANTAZMAGORIJSKA SLIKA SVIJETA U PROZI MIODRAGA BULATOVIĆA 1. Pisac „s one strane zla“ 2. Satirično-fantastičko modelovanje svijeta u Bulatovićevoj prozi (recepcija zbirke pripovjedaka Đavoli dolaze i Vuk i zvono) 3. Fantastika, groteska, satira 4. Crnogorska književnost fantastičkog usmjerenja
IX „GENERACIJA SEDAMDESETIH“ U MAKEDONSKOJ LITERATURI 1. Kako se pišu priče (Noćni jaker Vlada Uroševića)
X EFEKAT ZAČUDNOSTI U PROZI IRFANA HOROZOVIĆA 1. Lavirintska struktura prozā Talhe ili šedrvanski vrt
