U četvrtak 13. oktobra od 19 časova u Domu kulture Studentski grad (Bulevar Zorana Đinđića 179, Novi Beograd) biće održana promocija nedavno objavljene knjige dr Dragoljuba Perića Pramen magle polje pritisnuo: neobični junaci srpske epike.

Na promociji će pored autora govoriti recenzentkinje prof. dr Ljiljana Pešikan Ljuštanović i dr Lidija Delić, kao i glavna urednica i direktorka Akademske knjige, Bora Babić. Predstavljanje će voditi urednica književnog programa DKSG Tamara Mitrović.

U knjizi Pramen magle polje pritisnuo: neobični junaci srpske epike, Dragoljub Perić se bavi izdvajanjem tipova junaka srpske usmene epike prema njihovoj prirodi, vodeći računa o temeljnim segmentima folklornog modela sveta.

Studije su podeljene u šest poglavlja: „Mrtvi junak“ (na ishodištu epskog pevanja), „Fitomorfni likovi“ (junak na razmeđi žanrova), „Zoomorfni likovi“ (mitološka epika i klasična epika), „Od animalizovanog junaka do metafore“, „Junak kao pripovedač“ (homodijegezis i heterodijegezis u epskoj naraciji) i „(Re)konstrukcija tradicije“.

„U svim studijama u okviru šest pomenutih poglavlja prisutan je napor da se kroz figuru epskog junaka teorijski prelome i detektuju žanrovske norme, što je nešto naglašenije u prva tri odeljka, u kojima se pored proučavanja strukture junaka intenzivno uspostavlja dijalektika između epike i tužbalice, pripovednih pesama i balada, te mitološke i klasične epike“, ističe dr Lidija Delić.

„Кnjiga Dragoljuba Perića Pramen magle polje pritisnuo. Neobični junaci srpske usmene epike plod je višegodišnjeg bavljenja autora usmenom epikom i usmenim folklorom šire […], a ujedno je koherentno osmišljeno koncipirana i fokusirana na figuru epskog junaka koji je uvek pod pritiskom istorije, žanra i mita“, navodi dr Lidija Delić.

„Izdvajajući pet tipova neobičnih junaka, Dragoljub Perić […] polazi od konkretne poetske građe i pored ’iskliznuća u natprirodno’ – fitomorfnosti, zoomorfnosti, animalizacije – ukazuje na osobenosti poetike usmenog epskog pevanja, koje čine da se kao vid oneobičenja javlja i smrt […], kao i uloga pripovedača, koja otvara uvid u odnos homodijegeze i heterodijegeze […] Svi ovi vidovi oneobičenja sagledavaju se, u konačnom ishodu, kao dramatični izlazak epskog junaka na polje zbivanja iz onog pramena magle / tame koji bi mogao biti metafora svekolikog zaborava, kao vid idealizacije i ideologizacije istorijskih i pseudoistorijskih ličnosti […] i vid efektne poetske konceptualizacije ’istorijskog’ i ’biografskog’, zagubljenog u magli vremena i zaborava“, u recenziji navodi prof. dr Ljiljana Pešikan Ljuštanović.

SADRŽAJ:

I. MRTVI JUNAK (na ishodištu epskog pevanja)

• Epska pesma i tužbalica. Nacrt za rekonstrukciju geneze žanra na primeru pesme Smrt Vojvode Kajice
• Uvod
• Kult mrtvih i junačka pesma
• Priprema grobnog mesta i žrtva u čast junaka
• Prostor groba i istorijski lokusi
• Muško tuženje
• Formalni i kontekstualni elementi usmene improvizacije: stih junačke pesme (asimetrični deseterac) i način izvođenja (kazivanje: pevanje uz gusle) u poređenju sa stihom tužbalice i tehnikom tuženja

II. FITOMORFNI LIKOVI (junak na razmeđi žanrova)

• Biljni likovi srpskih epskih pripovednih pesama i balada
• Mitski siže i siže pesme
• Biljni kôd

III. ZOOMORFNI LIKOVI (mitološka epika i klasična epika)

• Šamanska borba zoomorfnih junaka u slovenskoj epici
• Sekula se u zmiju pretvorio – siže o šamanskoj borbi čarobnjaka

IV. OD ANIMALIZOVANOG JUNAKA DO METAFORE

• Pene bele i krvave (funkcija i značenje epske formule)
• Dvojnici Starca Milije. Banović Strahinja u svetlu tradicionalnih predstava o dvojniku kod Slovena
• No sam ljubi mojoj poklonio (replikacioni ogled)

V. JUNAK KAO PRIPOVEDAČ (homodijegezis i heterodijegezis u epskoj naraciji)

• Veli njemu Kraljeviću Marko (Govorna karakterizacija Marka Kraljevića u pevačkom opusu Tešana Podrugovića)
• Pevač i njegov junak
• Markov govor i formule govora
• Politropija Tešanovog Marka Kraljevića
• Ražljuti se Kraljeviću Marko (epski afekti junaka
• Markova duhovitost i komičnost
• Etika Markovog „zbora i tvora”

VI. (RE)KONSTRUKCIJA TRADICIJE – IDEALIZACIJA I IDEOLOGIZACIJA ISTORIJSKIH LIČNOSTI PRVOG SRPSKOG USTANKA (Za krst časni krvcu proljevati. I za slavu imena srpskoga)

• Nakon sebe spomen ostaviti. Strategije konceptualizacije „istorijskog” i „biografskog” vremena i likova u ustaničkoj epici Filipa Višnjića
• Istorija u epskoj pesmi – epska pesma u istoriji
• Makar svoju izgubio glavu (Višnjićeva interpretacija etosa ustanika u kontekstu formula večnosti)
• Epsko vreme, vreme lika i istorijsko vreme
• Reflektovanje prošlosti u sadašnjosti: mitska repetitivnost „istorijskog” vremena u poetici „Pesnika ustanka”

VII. ZAKLjUČAK

VIII. LITERATURA

IX. INDEKS AUTORA

BELEŠKA O AUTORU

Prof. dr Dragoljub Ž. Perić (Smederevo, 1976) završio je Gimnaziju u Smederevu 1995, a diplomirao na grupi za srpsku književnost i jezik na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu 2000. Magistarsku tezu Кomparativno-tipološko ispitivanje mitskih predstava u pesmama o Zmaj-Ognjenom Vuku i ruske epske tradicije o Volhu Vseslavjeviču odbranio je juna 2007. godine na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, a doktorsku disertaciju Poetika vremena usmenih epskih pesama predvukovskog beleženja i Vukovih zbirki na Filološkom fakultetu u Beogradu 2013. Radio je u Gimnaziji Smederevu, kao profesor Srpskog Jezika i književnosti, Кnjiževnosti i Retorike i besedništva. Bio je zaposlen na Pedagoškom fakultetu u Somboru kao asistent, a potom i docent za užu naučnu oblast Metodika nastave srpskog jezika i književnosti, dok trenutno radi na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu kao vanredni profesor za užu naučnu oblast Srpska i južnoslovenske književnosti sa teorijom književnosti (Narodna književnost). Nagrade: „Prva knjiga Matice srpske“ za najbolji rukopis iz oblasti esejistike i kritike za 2005. godinu i prva nagrada za kritiku na književnom konkursu „Andra Gavrilović“ za 2008. godinu. Primarna oblast istraživanja mu je folkloristika. Bavi se poetikom usmene književnosti, sakupljanjem verbalnog folklora, književnošću za decu, epskom i horor fantastikom, kao i metodikom nastave srpskog jezika i književnosti. Autor je tri monografije (Tragom drevne priče, Novi Sad: Matica srpska, 2006, Teriomorfni junaci slovenske epike: Volh Vseslavjevič i Zmaj Ognjeni Vuk – komparativno tipološka analiza, Beograd: Beogradska knjiga, 2008. i Poetika vremena srpskih usmenih epskih pesama, Novi Sad: Akademska knjiga, 2020), kao i stotinak Naučnih radova i prikaza, vezanih za aktuelnu književnu produkciju. Učesnik je republičkog projekta koji se realizuje uz finansijsku podršku Ministarstva nauke, prosvete i tehnološkog razvoja Republike Srbije Aspekti identiteta i njihovo oblikovanje u srpskoj književnosti (br. 178005) pri Odseku za srpsku književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu.