U sredu 28. oktobra 2015. (18h), u Maloj sali Kolarčeve zadužbine biće održano predavanje posvećeno akademiku i profesoru Veselinu Čajkanoviću (1881-1946).
O liku i delu jednog od najvećih autoriteta u oblasti istorije srpske religije i folklora, tom prilikom govoriće književnica Laura Barna, koja je svoj roman „Pad klavira“ posvetila upravo ovom vrsnom naučniku, istraživaču i prevodiocu.
Događaj će biti upriličen u okviru otvorenog ciklusa predavanja „Velikani nauke u limbu zaborava“, koji organizuju zadužbina Ilije M. Kolarca i Fondacija „Laza Kostić“. Ulaz na predavanje je slobodan.
Veselin Čajkanović (Beograd, 9. IV 1881 – 6. VIII 1946) se nakon završenih studija klasičnih jezika na Velikoj školi u Beogradu 1903, usavršavao u Nemačkoj (1903–1907), najpre u Lajpcigu, a zatim i u Minhenu, gde je doktorirao 1907. na antičkim poslovicama; 1908. je postao docent; 1919. vanredni, a 1922. redovni profesor Univerziteta u Beogradu, na kojem je rukovodio katedrom za klasičnu filologiju i predavao starorimsku književnost i latinski jezik.
Na Bogoslovskom fakultetu predavao je uporednu istoriju religije. Biran je više puta za dekana Filozofskog fakulteta, a bio je i upravnik Srpske književne zadruge, Zadužbine Nikole Čupića i Društva Sv. Save.
Naučna delatnost profesora Čajkanovića je obuhvatala tri oblasti: klasičnu filologiju, kao njegovu osnovnu naučnu oblast, folkloristiku, naročito istraživanja narodnih umotvorina, pesama i pripovedaka, i istraživanja stare srpske religije i mitologije.
Objavio je i više članaka u Srpskom književnom glasniku koji su uticali na popularizaciju i proširivanje znanja šire publike o antičkoj književnosti (O antičkim poslovicama, O tragičnom pesništvu i pozorištu kod Grka, O ženi u Grka i Rimljana). Prvi je od srpskih naučnika proučavao klasične izvore u basnama Dositeja Obradovića i o tome objavio delo – O grčkim i rimskim izvorima Dositejevih basana (1914). Kao vrstan poznavac starogrčkog i latinskog Čajkanović je prevodio dela Plutarha, Tacita Vergilija, Svetonija, Livija, Freda i drugih.
Proučavanje narodnog stvaralaštva (uredio je jedno izdanje narodnih pesama i dva izdanja narodnih pripovedaka) dovelo je Čajkanovića do novog polja istraživanja – predhrišćanskih verovanja srpskog naroda.
U vreme kada je započeo svoja istraživanja nije bilo pouzdanih izvora za proučavanje i rekonstrukciju predhrišćanske religije, a kao polazište su se nametnule narodne umotvorine i tradicionalna narodna verovanja.
U svom prvom radu iz ove oblasti, U Boga su vunene noge, a gvozdene ruke (1914) izneo je stanovište da se stara shvatanja vremenom ne gube već latentno prilagođavaju novim prilikama i potrebama.
Zahvaljujući poznavanju klasičnih, ali i više živih jezika, Čajkanović je koristeći komparativnu metodu i pažljivo analizirajući narodne umotvorine u velikoj meri uspešno rekonstruisao predhiršćanska verovanja našeg naroda.
Najznačajnije mu je delo iz ove oblasti – O srpskom vrhovnom bogu (1941), objavljeno za života, dok je brojne rasprave i članke koji su objavljivani u domaćoj periodici između dva rata priredio i objavio V. Đurić u knjizi – Mit i religija u Srba (1973).
Đurić je objavio i Čajkanovićev rukopis Rečnik srpskih narodnih verovanja o biljkama (1985), i priredio Sabrana dela iz srpske religije i mitologije (1994).
