Drugi deo monumentalnog romana Led (2007) poljskog pisca Jaceka Dukaja nedavno je objavljen u izdanju Kontrast izdavaštva.

Pored Evropske nagrade za književnost, ovo grandiozno delo ovenčano je poljskim priznanjima za fantastiku „Januš Zajdl“ i „Ježi Žulavski“, a bilo je i u najužem izboru za prestižnu poljsku književnu nagradu „Nike“.

Roman u originalu sadrži preko 1.000 strana zbog čega je srpski izdavač odlučio da izdanje namenjeno domaćoj publici bude štampano u vidu troknjižja. Prvi deo objavljen je krajem 2018. godine, a završni tom se očekuje tokom 2020.

Poljski pripovedač Jacek Dukaj piše fantastiku širokog idejnog zamaha, sa živim likovima i čudesnim svetovima različitih epoha. Led se događa u alternativnoj stvarnosti u kojoj se nikada nije dogodio I svetski rat, a Poljskom i dalje vlada caristička Rusija.

Nakon famozne Tunguske eksplozije, po Sibiru počinje da se širi čudan led, u kome se nalaze njegovi neobični stanovnici ljuti, anđeli mraza, i koji je stigao sve do Varšave. Glavni junak Benedikt Gjeroslavski, briljantni matematičar i pasionirani kockar počinje da bliže ispituje ovaj fenomen, radeći za Ministarstvo Zime. Zaplet ovog romana obiluje zapanjujućim obrtima, političkim, ljubavnim i kriminalnim intrigama, kao i neverovatnom imaginacijom njegovog autora.

U opsežnom eseju „Led u Rusiji, politika i fantastika u romanu Jaceka Dukaja“ objavljenom u Književnoj fantastici 6 (2019), prof. dr Dejan Ajdačić, između ostalog, o romanu kaže:

„Ovo delo gusto prepletenih pripovednih niti i filozofskih ideja zahteva neuobičajen napor zbog aluzija na brojna znanja i spise. Već ovlašni pogled na žanrovske crte Dukajevog romana ukazuje na razvijene istorijske reminescencije koje se povezuju sa elementima alternativno preosmišljene istorije počev od istorijske proze, sa elementima stimpankovske prošlosti nadgrađene čudnim aparatima i izumima, ali i slikom usporavanja istorije. Ledu su svojstvene brojne promene opširnog izlaganja polemičkih ideja i brzih aluzivnih dijaloga, promene ritma pripovedanja od dugih opisa do dinamičkih elemenata detektivskog romana sa raspršenim aluzijama na Šerloka Holmsa i Votsona, te Ubistvo u Orijent ekspresu Agate Kristi ili brojnih neočekivanih ubistava i potera.

U sporednoj pripovednoj liniji, to je i ljubavni roman o laganom razvijanju naklonosti Benedikta i Jelene. Ali ovo je i fantastički roman povezan u mnogim tačkama sa neobjašnjivim svojstvima Leda i njegovim uticajem na drukčiju psihologiju, društvene procese i zakonitosti prirode. Dukaj u svoj roman upliće veliki broj raznorodnih fantastičkih motiva – zaleđivanje kontitenta, anđele leda, drukčije zakone crne fizike sa tzv. teslekricitetom i crne biologije, oživljavanje pokojnika, vampire, magijske obrede sibirskih šamana, istorijske događaje koji se nisu desili, promene psiholoških stanja upumpavanjem ili ispumpavanjem crnog svetla, puteve Mamuta, ledene tvorevine koje se premeštaju i koje nazivaju ljuti, vanzemaljce koji zaleđuju kontitente.

Dobro usklađeni preplet žanrovskih crta svedoči o veštini pisca da spoji različite književne obrasce, ali i otvara pitanje kako je moguće ne samo pomiriti, no u fikcionalnom tekstu i uverljivo mešati sujeverna, pučka, fantazijska i racionalna tumačenja istih pojava“, ističe Ajdačić.

Prevod sa poljskog potpisuje Jelena Jović.

Jacek Dukaj je rođen 1974. godine u Tarnovu, Poljska. Filozofiju je studirao na Univerzitetu Jagelonski. Nakon što je otkrio naučnu fantastiku zahvaljujući stvaralaštvu Stanislava Lema, odlučio je da se sam oproba u žanrovskom književnom stvaralaštvu. Debitovao je sa svega 16 godina, romanom Zlatna galija. Više puta je dobijao najprestižniju poljsku nagradu za naučnu fantastiku „Zajdel“. Dela su mu prevedena na više od deset svetskih jezika. Teme kojima se najčešće bavi su tehnološki singularitet, nanotehnologija i virtuelna stvarnost.