Izdavačka kuća Alma objavila je zbornik radova Anglofona naučna fantastika kod Srba koji je uredila prof. dr Zorica Đergović-Joksimović. Nakon „Uvoda u recepciju anglofone naučne fantastike“ iz pera urednice, sledi 17 radova (14 na srpskom i 3 na engleskom jeziku) vrsnih poznavalaca naučne fantastike. Uglednim domaćim istraživačima pridružili su se ovom prilikom i izučavaoci naučne fantastike iz inostranstva i time ovom zborniku podarili međunarodnu perspektivu.

Celokupan materijal zbornika podeljen je na četiri segmenta. Prvi deo, naslovljen „Traganja“, otvara rad dugogodišnjeg istraživača naučne fantastike Miodraga Milovanovića o vanrednoj brzini kojom su naučnofantastične priče objavljivane u Gernsbekovim časopisima u Americi stizale do Beograda u međuratnom periodu. Dr Marijana Terić iz Nikšića upoznaje nas sa recepcijom naučne fantastike u jugoslovenskim književnostima, ističući najznačajnije domaće časopise, izdavače, prevodioce i teoretičare naučne fantastike.

U svom radu dr Tijana Tropin, viši naučni saradnik pri Institutu za književnost i umetnost u Beogradu, istražuje prisustvo anglofone fantastike u nekada čuvenoj ediciji Plava ptica ukazujući na značajnu ulogu Žike Bogdanovića kao urednika edicije.

Na primeru prevoda naučnofantastičnog romana Kapije vremena Madlen L’Engl, koji je objavljen upravo u  pomenutoj ediciji, Agneš Baliž ukazuje na praksu cenzurisanja prevoda sa engleskog jezika koja je bila rasprostranjena u jednom značajnom periodu naše posleratne istorije, o čemu je detaljnije pisala u svom nedavno odbranjenom masterskom radu.

Naredna tri istraživanja posvećena su recepciji troje značajnih pisaca anglofone naučne fantastike. Dr Sergej Macura sa Filološkog fakulteta u Beogradu istražio je prevodnu i kritičku recepciju Frenka Herberta u Jugoslaviji i Srbiji. Nepouzdanim putokazima na putevima (do) stvarnosti Filipa K. Dika bavio se pisac, prevodilac i profesor Mladen Jakovljević sa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, dok je prof. dr Milica Živković sa Filozofskog fakulteta u Nišu istražila recepciju književnog dela Ursule K. Le Gvin u Srbiji.

Segment naslovljen „Grananja“ sadrži četiri rada u kojima su putevi recepcije sagledani u vanknjiževnim sferama. Tako prof. dr Bojana Vujin sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu ispisuje kratku istoriju fandoma Zvezdanih staza u svetu i kod nas, a prof. dr Kenet Henšu sa Univerziteta u Regenzburgu pristupa animiranom filmu Tehnotajz: Edit i ja kao svojevrsnom palimpsestu ukazujući kroz igru hiperteksta i hipoteksta, kako na strane uticaje vidljive u njemu tako i na njegove odjeke u inostranstvu.

Na primeru teksta postpandemijskog romana Stanica jedanaest Emili Sent Džon Mandel i istoimene serije emitovane u produkciji HBO, dr Mirna Radin Sabadoš sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu ispituje ulogu striming servisa u recepciji naučne fantastike, kao i uslovljenost recepcije postapokaliptike i kulture straha prethodnim čitalačkim/gledateljskim iskustvom. Na veze između pandemijske stvarnosti i književnih distopija prof. dr Milan Živković sa Fakulteta za pravne i poslovne studije „Dr Lazar Vrkatić“ u Novom Sadu ukazuje putem analize pandemijskog jezika kroz prizmu distopijskih jezika Hakslija i Orvela.

Dok prve dve celine sadrže naučne radove u užem smislu, koji zadovoljavaju sve naučno-metodološke kriterijeme za istraživanje recepcije neke pojave u našoj sredini, treću celinu ovog zbornika, naslovljenu „Sećanja, razgovori“ čine prilozi u kojima iz ličnog ugla, bilo kroz kraće eseje ili intervjue, autori (Aleksandar B. Nedeljković, Zoran Živković, Goran Skrobonja, Boban Knežević i Dobrosav Bob Živković) donose svoja dragocena sećanja. U tome su im pomogli izučavaoci i poznavaoci njihovog dela, poput prof. dr Ljiljane Pešikan Ljuštanović sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu (intervju sa piscem i prevodiocem Goranom Skrobonjom), pisca i istraživača Zorana Stefanovića (intervju sa piscem i izdavačem Bobanom Kneževićem), te istoričarke umetnosti Marije Ristić (razgovor sa ilustratorom Dobrosavom Bobom Živkovićem).

Dr Aleksandar B. Nedeljković, profesor, pisac i prevodilac naučne fantastike, napisao je esej na granici autofikcije o svom najranijem susretu sa ovim žanrom na filmu, dok je prof. dr Zoran Živković, nekadašnji prvoborac u izučavanju naučne fantastike a danas naš najprevođeniji i najpoznatiji pisac fantastike, sa čitaocima podelio sećanja i osećanja koja ga vežu za njegov poduhvat pisanja Enciklopedije naučne fantastike, koja je u trenutku nastanka bila tek treća u svetu.

Rad Darka Suvina, akademika i emeritusa kanadskog Makgil univerziteta, te našeg internacionalno najznačajnijeg i najuspešnijeg izučavaoca naučne fantastike, u vidu postskriptuma zatvara ovaj zbornik. U njemu Suvin bespoštedno preispituje, kako svoje ključne književno-teorijske postavke  tako i vreme u kome živimo, pokazujući nam da je naučna fantastika (ne sva, naravno) mnogo više od pukog žanra – ona je oduvek bila oruđe i lakmus papir za pitanja slobode.

Upravo zbog širine i dubine koju autori zahvataju prilikom obrade određene SF pojave, ovaj zbornik pruža uvid i u najznačajnije aspekte popularne kulture, društvene tj. privatne istorije, te istorije pojedinih segmenata izdavaštva u nas. Stoga, on može biti zanimljiv i koristan ne samo ljubiteljima i istraživačima naučne fantastike već i znato široj publici, kako kod nas tako i šire, na šta ukazuju i recenzenti ovog zbornika dr Maksim Šadurski sa Univerziteta Sjedlce (Poljska), dr Bojan Jović sa Instituta za književnost i umetnost (Srbija) i dr Dejan Ajdačić sa Univerziteta u Gdanjsku (Poljska).

Zbornik radova Anglofona naučna fantastika kod Srba sadrži 266 strana, a može da se naruči od izdavača po ceni od 1.400 dinara (u cenu nisu uračunati poštanski troškovi).

 

SADRŽAJ

• Zorica Đergović-Joksimović – Uvod u recepciju anglofone naučne fantastike

I – TRAGANJA

• Miodrag Milovanović – Metropolizacija Beograda i posledice širenja američke popularne kulture: Naučna fantastika
• Marijana Terić – Recepcija naučne fantastike u jugoslovenskim književnostima
• Tijana Tropin – Anglofona fantastika u ediciji Plava ptica: Istorija jedne recepcije
• Agnes Bálizs – Censoring Translations: A Wrinkle In Time by Madeleine L’Engle
• Sergej Macura – Recepcija Frenka Herberta u Jugoslaviji i Srbiji
• Mladen Jakovljević – Filip K. Dik: Nepouzdani putokazi na putevima (do) stvarnosti
• Milica Živković – Recepcija književnog dela Ursule Le Gvin u Srbiji

II – GRANANJA

• Bojana Vujin – Otpor je uzaludan: Zvezdane staze, aktivna publika i rađanje moderne fan kulture
• Kenneth Hanshew – Aleksa Gajić’s Technotise: Edit and I in Intertextual Dialogue
• Mirna Radin Sabadoš – „U slavu čudovišta. Mi smo čudovišta“ – Stanica jedanaest Emili Sent  Džon Mandel
• Milan D. Živković – Literarna distopija i pandemija kovida 19: Kovid jezik kao distopijski jezik nove realnosti

III – SEĆANJA, RAZGOVORI

• Aleksandar B. Nedeljković – Jedno vreme i jedan film: Ovo ostrvo Zemlja
• Zoran Živković – Kako sam napisao Enciklopediju naučne fantastike
• Ljiljana Pešikan Ljuštanović – Goran Skorbonja – Recepcija fantastične književnosti na engleskom jeziku: iskustvo prevodioca i pisca. Razgovor sa Goranom Skrobonjom
• Zoran Stefanović – Boban Knežević – Novi horizonti naučne fantastike: Razgovor sa Bobanom Kneževićem
• Marija Ristić – Dobrosav Bob Živković – Intervju sa Dobrosavom Bobom Živkovićem povodom naučnofantastičnih ilustracija iz časopisa Alef

IV – POSTSKRIPTUM

• Darko Suvin – On Fake (Death-Dealing) Vs. True (Life-Affirming) Novums